Ter beschikkingstelling van de wetenschap

Keuzemogelijkheden na het overlijden: ter beschikkingstelling van de wetenschap

In Nederland kennen we volgens de wet op de Lijkbezorging drie keuzemogelijkheden: je kunt je lichaam laten begraven, cremeren of ter beschikking stellen aan de wetenschap. De keuzes begraven en cremeren hebben we in de vorige 2 columns uitgelicht, deze maand vertelt Piet Moree u over de keuze om je lichaam ter beschikking te stellen aan de wetenschap.

Ter beschikkingstelling aan de wetenschap betekent dat het hele lichaam na het overlijden aan een Anatomisch Instituut van een universiteit geschonken wordt en wordt gebruikt voor medisch-wetenschappelijk onderwijs en onderzoek. Dankzij deze lichamen kunnen studenten het medisch vak leren en kunnen specialisten nieuwe operatietechnieken ontwikkelen.

Cultureel antropologe Sophie Bolt onderzocht de motivatie van lichaamsdonoren: deze komen uit alle lagen van de bevolking en zijn iets vaker vrouw dan man. Het zijn geen eenlingen; meestal hebben ze kinderen, een levenspartner en andere sociale relaties. Bijna 80 procent is onkerkelijk. Veruit de meesten noemen altruïstische motieven: het vooruitzicht postuum nut te hebben of de wens iets terug te doen voor de medische wetenschap.

Wanneer u uw lichaam ter beschikking wilt stellen aan de wetenschap, dan moet u dit expliciet schriftelijk vastleggen in een testament of een codicil. Bovendien moet u een formulier van de betreffende medische faculteit invullen, en moet een van uw nabestaanden schriftelijk bevestigen dat hij of zij op de hoogte is van uw wens.
Nederland kent acht Anatomische Instituten, meer informatie vindt u op www.lichaamsdonatie.info.
Geen van de universiteiten zal u kunnen garanderen dat uw lichaam uiteindelijk ook daadwerkelijk wordt geaccepteerd. Een en ander hangt samen met de wetenschappelijke behoefte aan lichamen op het moment van overlijden.

Het lichaam van de overleden lichaamsdonor wordt binnen 24 uur na zijn of haar overlijden naar het instituut gebracht. Daar wordt het gebalsemd en geprepareerd, waarna het gebruikt kan worden voor onderzoek en onderwijs.
Het anatomisch instituut heeft de volledige zeggenschap over het lichaam en zal het niet meer teruggeven aan de familie. Nadat het lichaam is gebruikt bij (diverse) onderzoeken zal de universiteit ervoor zorgen dat het wordt gecremeerd of (anoniem)begraven, dit kan soms pas jaren na het overlijden plaatsvinden.

Het is dus heel belangrijk dat u uw keuze om lichaamsdonor te worden, bespreekt met uw dierbaren. Voor uw nabestaanden heeft het namelijk wel een aantal consequenties. Vooral het feit dat er geen begrafenis of crematie plaatsvindt kan moeilijk zijn voor de nabestaanden. Daarnaast hebben uw nabestaanden nauwelijks tijd om afscheid te nemen. Door het onderwerp bespreekbaar te maken voorkomt u dat uw geliefden hiermee worden overvallen na uw overlijden.
Journaliste Afke van der Toolen schreef over dit onderwerp een interessant artikel in de Volkskrant, nadat haar vader zijn lichaam had gedoneerd aan het UMC Groningen. U kunt dit vinden op internet.

Toekomst

De Wet op de lijkbezorging wordt ‘toekomstbestendig’ gemaakt, zo kondigde minister Ollongren onlangs aan. Aanleiding zijn de wensen en verzoeken die binnenkomen bij uitvaartorganisaties, mede vanuit milieuoogpunt. Momenteel wordt er verder onderzoek gedaan naar diverse nieuwe methoden.

Over het onderwerp van deze column wordt niet veel gesproken maar wij wilden het graag een keer uitlichten, omdat het de 3e mogelijkheid is in de wet op de Lijkbezorging in ons land.

Meer informatie of een vrijblijvend gesprek? Bel ons gerust!

Deze column verscheen eerder in Het Kompas